คือ วันนี้อยากตั้งกระทู้ แต่ถ้าผิดบอร์ด ย้ายได้นะครับ เรื่องทศกัณฐ์ จากเที่ยวไทยฮาเฮ นี่น่ะ ผมมองในมุมของคนที่ไม่ลึกซึ้ง เรื่องโขนละคร อะไรนะ ผมว่ามองคล้ายกับ คนญี่ปุ่นเอา ซามูไร หรือ นินจา ที่เป็นตำนานของตัวเอง มาทำโน่นทำนี่อะ ก็เลยไม่คิดว่ามันจะผิดนะ แต่คนที่มองว่าดูถูก อาจเพราะกว่าจะเรียนโขนได้ ก็ต้องฝึกฝนอย่างมาก แล้วก็ต้องศรัทธา ในตัวละครน่ะ แต่เมื่อกี้ ที่ได้ไปอ่านการ์ตูน ของคุณกบแดง ก็สะท้อนใจนะ ว่าโขนที่เป็นศิลปะ ลูกหลานไทย ไม่ค่อยอยากเรียน แต่ถ้าให้เอาชุดไปใส่แล้วทำโน่น ทำนี่เล่นละคร ปาหี่ ก็จะคิดว่าชุดสวย มองไปทาง cosplay นั่นไปเลย ก็เข้าใจได้เพราะวัยรุ่นเดี๋ยวนี้ เค้าจะตามใจตัวเอง มากกว่าฟังคำสั่งผู้ใหญ่อยู่แล้วอะ ขนาดว่าชุดนักเรียน ยังไม่อยากจะให้บังคับใส่เลย (ลากเข้าการเมืองแล้วนะ ฮะ ๆ) แล้วประสาอะไร จะให้มาบังคับเรียนโขนซึ่งยากมากอยู่แล้ว แล้วไหนจะไม่ได้รับความนิยมในการชมจาก คนรุ่นเดียวกันอีก ดังนั้น การทำให้ ทศกัณฐ์น่าตื่นตาตื่นใจ ในลักษณะนี้ ผมว่าก็เป็น ทางเลือก หรือ อาจจะเป็นทางออกเลยก็ได้ ไม่ให้ตัวละครพวกนี้เลือนไปจริง ๆ อะ แต่ผมก็ออกตัวก่อนว่า ไม่ได้มีเจตนาลบหลู่นะ โดยเฉพาะคนเรียนโขน เค้าอาจถือว่าเป็นครูอาจารย์ อันนั้น ผมก็เคารพไม่ขอไปล่วงเกินแล้วกันอะ
ผมว่าดูถูก ขนมครก เป็นขนมไทยโบราณ ขายขนมครกเป็นอาชีพสุจริต เอาตัวละครร้ายแบบทศกัณฐ์มาแคะขนมครกได้ไง แบบนี้มันน่าจะทำให้อาชีพคนขายขนมครกเสื่อมเสียนะ
ผู้อาวุโสท่านเทิดทูลไว้บนหัว ถือเป็นของสูง การไปยุ่งกับโขนก็เหมือนไปเล่นหัวเค้า ทั้งที่จริงๆโขนติดดินก็มีเยอะแยะ ดังนั้นสำหรับคนที่เค้าวางหัวโขนไว้บนหิ้งแล้วมีคนพามาแคะขนมครกก็คงไม่เหมาะสำหรับเค้า อีกอย่างทศกัณฐ์นั้นมียศเป็นกษัตริย์กรุงลงกาไม่น่าจะมาแคะขนมครกเอง จะเหมาะกว่ามั๊ยถ้ามากับบริวารแล้วให้บริวารไปแคะแทน ส่วนคนทำคงไม่คิดลึกขนาดนั้นเพราะต้องมองเป้าหมายผลสัมฤทธิ์ของงานมากกว่า อันนี้คิดแบบอยู่ตรงกลางเลยนา อีกอย่าง การอนุรักษ์กับการเอามาขายกิน เส้นแบ่งมันอยู่ตรงไหน?
ถ้าไม่ใส่เรื่องรามเกียรติ์ไว้บทเรียนภาษาไทย ตัวละครอย่าง ทศกัณฐ์ หนุมาน นางสีดา พระลักษณ์ พระราม จะมีคนไทยรู้จักไหมครับ ไม่มีหรอกครับ เพราะวัฒนธรรมโขน และรามเกียรติ์ มันไม่เป็นที่นิยม หรือเป็นที่รู้จักเลย แล้วคุณจะรักษาวัฒนธรรมที่รู้จักกันวงแคบๆได้อย่างไรกัน วัฒนธรรมจะคงอยู่ได้ ก็ต้องมีคนสานต่อ ไม่ใช่แค่พวกเขา แต่ต้องเป็นคนทั้งชาติ คนรุ่นก่อนสร้างวัฒนธรรมมา จริงอยู่คนรุ่นหลัง ก็มีหน้าที่ต้องอนุรักษ์ไว้ เก็บไว้บนหิ้ง ใส่กล่องรักษาอย่างดี ห้ามใครไปยุ่งเกี่ยว ไม่ให้นำไปใช้ ส่งต่อ สร้างวัฒนธรรมต่อเติม เสริมเข้าไป มันจะมีประโยชน์อะไรครับ กรณีเขาไม่ได้แสดงโขนแบบพิเรนสักหน่อย แค่นำเอาตัวละครมาใช้ และก็มิได้ใช้เพื่อประโยชน์ส่วนตัวด้วยซํ้า ถ้าในต่างประเทศ ก็เหมือนโดเรม่อน ก๊อตซิล่า เหล่าฮีโ่ร่จากมาเวล & ดีซีคอมมิคส์ นั่นแหละ ทุกวันนี้มูลค่าของตัวละครพวกนี้ มีมูลค่าเป็นแสนล้าน เพราะเขาสร้างความป๊อบปูล่าขอตัวละครได้ ไม่ใช่เรื่องมูลค่าที่เป็นตัวเงินเท่านั้น ตัวละครอย่างโดเรม่อน ก็กลายเป็นสัญลักษณ์ของวัฒนธรรมญี่ปุ่นสมัยใหม่ไปแล้ว ยังไงเสียการแสดงโขน ก็คือโขน ไม่มีใครมาทำลายความเป็นโขนไปได้หรอกครับ นอกจากพวกเขาจะทำลายกันเองเท่านั้นแหละครับ
เคยดูโขนสด คณะสังวาลย์เจริญยิ่ง ครั้ง สองครั้งมั้ง โขนกรมศิลป์ไม่เคยดู โขนธรรมศาสตร์ ก็ได้ดูแต่ในเทปวีดีโอ พูดยากนะครับ อยู่ที่มุมมองของแต่ละคน
คือหัวโขนจะมาใส่เล่น ๆ ไม่ได้น่ะครับ ครูโขนและคนที่อยู่ในแวดวงโขนเขาถือว่าเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์มีครู ต้องทำพิธีครอบครูก่อนแสดงอะไรแบบนี้ เพราะฉะนั้นเขาก็จะไม่ค่อยชอบใจเรื่องนี้เท่าไหร่ ส่วนทศกัณฐ์จะไปขี่ม้าแคะขนมครกเขาไม่ได้สนใจอะไรตรงนั้น
ฉัตรชัย วงศ์ทองศรี คุณPomboon Chd อดีตนร.นาฏศิลป์ แสดงทัศนะไว้อย่างน่าสนใจ จึงขออนุญาตแชร์ไว้ เผื่อจะสะกิดใจผู้ใหญ่หลายๆท่านให้ละวางเสียบ้าง "ท่านทศกัณฐ์รับราชการกรมศิลปมาเป็นร้อยปี จะไปช่วยราชการกระทรวงอื่นบ้าง ก็ถือว่าสนองพระเดชพระคุณบ้านเมือง ตอนเรียนวิชานาฏศิลป เรากราบครูบาอาจารย์ที่ประสิทธิ์ประสาทวิชาการ เราไม่ได้กราบตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์แต่เราเคารพในตัวละครทุกตัวที่เราได้รับบทบาทนั้นๆ ป้าก็งงอาจารย์ท่านเหมือนกัน เรากราบใครอยู่ เรารักษาศิลปวัฒนธรรมไว้เพื่อใคร อาจารย์คงลืม เรามีหน้าที่เผยแพร่วัฒนธรรม ไม่ได้มีหน้าที่รักษากุญแจหีบสมบัติที่เก็บซ่อนศิลปวัฒนธรรมไว้อย่างหวงแหนมิดชิด ถ้าท่านทศพูดได้ ท่านก็คงดีใจที่ได้ช่วยชาติ เอาเถอะ ใครแบนโฆษณานี้ ป้าก็ขอเตือนด้วยวลีเด็ดของท่านอาจารย์ศิลป พีระศรี "ศิลปยืนยาว ชีวิตสั้น"...ท่องบทกลอนกระซิบข้างหูอาจารย์เบาๆว่า เป็นราม ลักษณ์ ยักษ์ ลิง จริงแน่หรือ แท้ก็คือหัวโขน โยนให้ใส่ พอจบบทหมดเรื่องถอดเครื่องไป ตัวเป็นใครถ้าไม่เป็นเหมือนเช่นคน..ขอย้ำว่าเราก้มลงกราบครูบาอาจารย์ กราบวิชาการศิลป หาได้กราบสิ่งอิ่นใดไม่... จากใจป้าพ้อม นักเรียนนาฏศิลป ทีมหลานเก่ง"
ความเห็นผม เหมือนเราตอนเด็กๆวัยรุ่น คนรุ่นใหม่ดูฮา ดูฉีกแนวสร้างสรรค์ พอสั่งห้ามขัดใจ งง บอกล้าสมัย ไม่คิดเปลี่ยน คนรุ่นสูงวัยเน้นเคารพบูชาศิลปที่มีครู เพื่อเป็นแบบอย่างที่ดีๆส่งต่อไปรุ่นสู่รุ่น เหมือนเราเมื่อเราสูงวัย
ตอนเปลี่ยนคำว่า"กู"เป็น"ผม" เปลี่ยนคำวว่า"มึง"เป็น"คุณ"พวกมึงถามพ่อขุนรามๆหรือเปล่า ป้องกันให้คนเลิกสูบบุหรี่คือเอารูปอะไรมาลงที่ซองบุหรี่ก็ได้ แต่รูปเดียวกันลงข่าวต้องเซ็นเชอร์โครตฉลาดเหมือนไอ้เต็นร้องเพลงโชว์ห่วย อิๆๆ
ตัวละครที่คนแต่งขึ้นมาไม่ได้มีตัวตนจริง(แถมต้นแบบก็มาจากอินเดียอีกต่างหาก) กลับบอกว่าเป็นของสูง มีครู ดูหมิ่นไม่ได้ ผมว่ามันโคตรปัญญาอ่อนเลย แต่ก็เพราะการมีแนวคิดหรือความเชื่อโง่ๆและห้ามลบหลู่อะไรโดยไม่ต้องใช้สมองคิดหาเหตุผลแบบนี้แหละ คนไทยหลายๆคนเลยกราบไหว้หนุมานหรือเห้งเจียกันอยู่
คหสต. MV. เที่ยวไทย มีเฮ V.แรก ไม่มีความน่าเกียจพิศดาลรัยเลย ออกแนวน่ารักร่วมสมัยดีด้วย ชอบๆๆ ยังคิดอยู่เลย ว่านี้แหละใช่ ปลุกกระแสเที่ยวไทยต้องอย่างนี้ ยังคิดอยู่ว่าเกิดฮิตตามกระแสพ่อค้าแม่ค้าแต่งชุดออกมาขาย จะเป็นไง พอดีเกิดดรามาก่อน เสียดายเลย
แนวคิดอนุรักษนิยมจะตรึงให้ทุกอย่างในอดีตคงเส้นคงวาไว้แบบเดิม ปรับตัวก็ได้แต่ยืดหยุ่นชนิดน้อยมาก ส่วนลิเบอรัลกว่า สวนทาง กล่าวว่าอย่าแข็งขืนนักเลย โลกต้องเคลื่อน วนๆกันไปอย่าได้หยุดนิ่ง ในอดีต ..ลิเบอร่านที่มาท้าทายจารีตเรื่องสถาบันมันมาแบบแข็งขืน แบบอ้อนวอนตรีน มาแบบท้าตีท้าต่อย กรณีนี้อนุรักษนิยมเกินที่จะรับได้ ที่ผ่านมาสองแนวคิดระหว่างเก่ากับใหม่จึงต้องห้ำหั่นกันแบบไม่อาจมองหน้า มาวันนี้ฝ่ายลิเบอรัลกว่าที่มาทำMVเรื่อง"เที่ยวไทยมีเฮ" กลับเข้ามาแบบไม่ได้มีท่าทีท้าทาย แต่อ่อนน้อมประนีประนอม จึงได้ใจและได้แนวร่วมมหาศาล และในที่สุดอาจบรรลุผลสำเร็จในการง้างให้ฝ่ายอนุรักษนิยมอ่อนลงมาจนถึงจุดที่ยอมรับได้ทั้งสองฝ่าย อยากให้ลิเบอร่านดูตัวอย่างไว้ว่าการเสนอแนวคิดของตน สมควรต้องถึงขนาดโค่นล้มสังคมเก่า แบบอ้อนวอนตรีนอย่างที่ผ่านๆมาหรือไม่ หรือเราจะอยู่กันได้แบบประนีประนอมและก้าวเดินไปด้วยกัน ??
แทนที่พวกคุณปู่คุณย่าจะค้าน ทำไมไม่ให้ข้อมูลอีกด้าน ถ้าเขาทำไม่ดีไม่ดียังไง อธิบายไป ว่าโขนเต็มชุดทำแบบใหนได้ไม่ได้ หนหน้าควรเอาไปแก้ไขอย่างไร ประชาชนเขาตัดสินใจได้ อนุรักษ์นั้นสมควร แต่อย่าทำให้มันเหลือไว้แค่สมุดแบบเรียน หรือตายแล้วเอาฝังไปพร้อมกะท่านๆด้วย ส่วนแคะขนมครก ถือว่าดูถูกภูมิปัญญาคนไทย แต่คงไม่เกี่ยวเพราะปู่ย่าคงสนแต่ส่วนของท่านๆ
ชีวิตทุกวันนี้ก็เป็นของสมมติอยู่แล้ว รวมทั้งโขนที่คุณลัดดาคิดว่าเป็นของสูงด้วย แต่พอมีคนจะเอาของสมมติซึ่งก็ไม่ใช่สมบัติอะไรของคุณลัดดาไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อคนหมู่มาก คุณลัดดากลับเอากฏหมายที่อ้างว่าเพื่อปกป้องสิ่งสมมตินั้นมาขัดขวางการคิดดีทำดีของพวกเขา ใครลึกซึ้ง ใครตื้นเขิน สังคมเขาเห็นกันแล้วครับ ไม่ทราบว่าคุณลัดดาเห็นหรือเปล่า
เรื่องแบบนี้ ไม่มีใครผิดใครถูกครับ ถ้าเขาบอกว่าสูงก็สูงสำหรับเขา แต่สำหรับคนอื่นอาจจะไม่ใช่ เร่ื่องแบบนี้พูดกันเถียงกันได้ถึงแม้จะไม่มีข้อสรุปใด ๆ ผมมองว่าทางผู้ใหญ่ไม่ผิดเพราะเขาเชื่อและสืบทอดกันมาอย่างนั้น ถ้าไม่มีพวกท่าน อาจจะไม่มีสิ่งที่เรียกว่าโขนเหลือมาให้ใช้ประยุกต์กันหรอก ดังนั้นทางคนที่นำไปประยุกต์คงต้องมีความเกรงใจบ้างไม่มากก็น้อย สิ่งที่เรียกว่าโขนก็มีคุณค่าทางวัฒนธรรมจากการมีอัตลักษณ์ ถ้าหยิบอัตลักษณ์มาประยุกต์ใช้ก็ควรจะรักษาให้เป็นดังเดิมด้วย แต่ที่ไม่ถูกในกรณีนี้คือการที่มีคนเอาอำนาจไปบังคับให้เป็นไปตามใจตัวเอง ผมพูดถึงทางฝั่งกระทรวงนะครับ เพราะผู้ใหญ่ทางโขนเขาก็แค่ติติง ไม่ได้ยินสักคนที่จะบอกว่าให้รัฐบาลไปเซนเซอร์ ส่วนเรื่องขายกินผมมองว่าเป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มนะครับ ถ้าไม่เอามาขายกินสิคือขึ้นหิ้งของแท้ เก็บไว้ดูไว้ชื่นชมอย่างเดียว
ที่บางคนท้วงติงมา ดูเหมือนจะห่วงคาแรกเตอร์ของทศกัณฐ์มากเกินไปหรือเปล่า ? ส่วนตัวผมคิดว่า เอ็มวีเวอร์ชั่นเดิมก็ไม่ได้นำโขนไปทำอะไรเสื่อมเสีย แต่วิธีการนำเสนอบางช่วงบางตอน อาจทำให้คนบางกลุ่มไม่ปลื้ม
ทีแรกก็เห็นใจฝั่งคุณเก่ง แต่ลองมานึกในมุมของผู้ใหญ่ที่ท่านรักโขนและทุมเทกับศิลปแขนงนี้มายาวนานก็น่าเห็นใจท่านนะครับ
ผมไม่เห็นด้วยกับคุณปูนะ เรื่องนี้มันเริ่มมาจากคนที่บอกว่าเอาทศกัณฐ์มาใช้แบบนี้ไม่เหมาะสม เพราะเป็นเหมือนกษัตริย์ เอามาแคะขนมครก ขี่บานาน่าโบ๊ท ดูไม่เหมาะ ตอนนั้นไม่เห็นใครพูดถึงเรื่องโขนอะไรแบบนี้ พอดราม่ามันเกิด คนด่าป้าไดโนเสาร์นั่นกันเยอะ ถึงจะมีพูดเรื่องโขนต่างๆนาๆแบบในตอนนี้ต่างหาก การเปลี่ยนประเด็นจากเรื่องการเสียเกียรติ์ของทศกัณฐ์แบบโคตรไร้สาระไปเป็นเรื่องโขนผมว่าไม่แฟร์กับกลุ่มคนที่ถูกกล่าวหาทีแรกครับ เหมือนกับพวกเสื้อแดงที่เถียงประเด็นใหนแพ้แล้วก็เปลี่ยนประเด็นไปเรื่องอื่นแบบเนียนๆ
ใช่ครับ ต่อให้เป็นแบบโขนสดก็โดนอยู่ดี เพราะไม่ได้ระบุว่าเพราะเป็นชุดโขนหลวงถึงได้ไม่เหมาะ แต่ไม่เหมาะเพราะเป็นทศกัณฐ์ แบบนี้ต่อให้เป็นโขนแบบไหนมันก็โดนอยู่ดีถ้ามันเป็นทศกัณฐ์
ทุกอย่าง มันมีเงื่อนไขของเวลา ยุคสมัย และองค์ประกอบภายนอกที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลง เหมือนอย่างตัวอย่างที่คุณไม่ประสงค์ออกนามบอก แค่เปลี่ยนคำ จาก กู มึง เป็นผม คุณ ถ้ามองโดยไม่คำนึกถึงปัจจัยอื่นๆ นอกจากวัฒนธรรมแบบดั้งเดิม ป่านนี้ เราอาจจะยังมึง กู ผู้หญิงไม่ใส่เสื้อ กินหมาก ไม่ใส่รองเท้า ไม่ต้องพูดถึงนวตกรรมต่างๆ บางที บางอย่างมันต้องปรับเปลี่ยนไปตามเงื่อนไขใหม่ๆ รวมถึงกรรมวิธีต่างๆ ที่จะประคับประคองสิ่งเดิมไว้ ถ้าพุดในแง่ของการอนุรักษ์ ถ้าผมจะบอกว่า ชั่วชีวิต 44 ปี อย่าว่าแต่ดูโขนเลยครับ เอาแค่เห็นหัวโขนแบบไกล้ๆ ผมยังไม่เคยเห็นของจริงเลยด้วยซ้ำ ไหนเลย ผมจะสามารถไปเป็นส่วนหนึ่งของการอนุรักษ์มันไว้ได้ พูดถึงเรื่องนี้ ผมมองไปที่เรื่องของสถาบัน (ถ้าเห็นไม่เข้าท่า ลบความเห็นผมได้นะครับ) ฝั่งนึง มองว่าประเทศของเรายังยึดติดกับสถาบัน ที่ไม่พยายามเปลี่ยนแปลง แต่ผมกลับมาองว่า ที่ผ่านมา ทั้งสถาบันฯ และองค์กรที่เกี่ยวข้อง ล้วนปรับตัวกันไปตามกาลเวลากันไปตั้งมาก ผมเคยเล่าให้ฟังว่า ผมเคยมีโอกาสเข้าไกล้สมเด็จพระเทพฯ โดยเฉพาะแฟนผม เกือบเดินชนพระองค์ท่านด้วยซ้ำ ถ้าย้อนไปในสมัยอยุธยา แฟนผมและผม อาจโดนประหารไปแล้วด้วยซ้ำ แต่กลับไม่มีแม้แต่มหาดเล้กหรือใครเข้ามากันแฟนผมด้วยซ้ำ นี่คือระดับสถาบันนะครับ ถ้าย่อยลงมาเป็นระดับศิลปะ วัฒนธรรม ผมว่า เราคงจะไม่สามารถคงทุกอย่างไว้อยู่ที่เดิมได้อีกต่อไปอีกแล้ว เหลือแต่เพียงแต่ เราต้องหาวิธีอะไรใดๆ ให้เหมาะสม กำ้กึ่ง ระหว่างโลกยุคใหม่ และวิถีแห่งวัฒนธรรม ต้องร่วมกันได้ เจอกันตรงกลางได้ *** ข้อดี เมื่อเกิดกรณีนี้ขึ้น มีข้อดีบางอย่างที่เห็นได้ชัด คือเกิดการถกเถียงกันอย่างกว้างขวาง ซึ่งผมเชื่อว่า มันจะเป็นแนวทางไปสู่การปรับตัวในรูปแบบต่างๆ ต่อไปในอนาคต นี่คือสิ่งที่ดีครับ
ชุด "ทศพักตร์นารีศรีสยาม" ของอาร์ม อาทิตยา คุณนะลาภัทร ในการประกวด Miss Intercontinental 2016 วธ. จะออกมาแบนมั้ยเหนี้ยยยยย แล้วๆๆๆๆ นักอนุรักษ์ ครูๆ ผู้รู้ จะว่าอย่างไร??? ทศกรรณ์ นะเป็นพญายักษ์ ไม่ใช่ นางพญายักษ์นะ นางพญา กะ เคาะขนมครก จะว่าแล้วก้อไม่น่าเกียจนะ ว่าม้ะ?
